Ảnh minh họa. (Nguồn: Vietnam+)

Trong bài viết “Thực hành tiết kiệm” công bố ngày 1/6/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Tiết kiệm và chống lãng phí là hai thành tố gắn bó hữu cơ với nhau, là hai trụ cột để đi tới thịnh vượng, giàu có đối với cả phạm vi gia đình, đất nước và xã hội. Đây không chỉ là hành vi cần thiết trong cuộc sống thường nhật, mà còn là “hòn đá tảng” góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững."

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định "thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phải là trách nhiệm chung và cần trở thành nếp sống, thành văn hóa hằng ngày của mỗi chúng ta."

Theo các chuyên gia, nhà khoa học, việc xây dựng văn hóa tiết kiệm cần bắt đầu từ ý thức tự giác trong từng hành động nhỏ hằng ngày, gắn liền với công việc, sinh hoạt và trách nhiệm trong đời sống xã hội, từ đó lan tỏa thành động lực chung cho tiến trình phát triển đất nước.

Thực hành tiết kiệm từ từng địa phương

Theo Tiến sỹ Đoàn Thị Thu Hương, Viện Địa lý nhân văn Phát triển bền vững vùng (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm thể hiện tư duy nhất quán, xuyên suốt về tiết kiệm, chống lãng phí như một trong những trụ cột then chốt để xây dựng một xã hội phát triển bền vững. Điều này càng có ý nghĩa trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh, đòi hỏi sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực để không chỉ phát triển mà còn phát triển công bằng, hài hòa giữa các vùng miền.

Từ góc độ công tác tại Viện Địa lý Nhân văn và Phát triển vùng, nơi tập trung nghiên cứu về phân bố nguồn lực và phát triển không gian lãnh thổ, Tiến sỹ Đoàn Thị Thu Hương cho rằng, việc lãng phí tài nguyên như đất đai, nhân lực, tài chính không chỉ làm giảm năng lực cạnh tranh quốc gia mà còn kéo dài tình trạng bất bình đẳng phát triển giữa các địa phương.

“Tiết kiệm không đồng nghĩa với hạn chế phát triển, mà là cách sử dụng hợp lý, hiệu quả và có trách nhiệm các nguồn lực hiện có. Đó là cách để tạo ra giá trị lớn hơn từ nguồn lực hạn chế," Tiến sỹ Đoàn Thị Thu Hương chia sẻ.

Tiến sỹ Đoàn Thị Thu Hương cho rằng để tinh thần tiết kiệm thực sự đi vào đời sống ở các địa phương, đầu tiên phải thay đổi nhận thức xã hội, bởi muốn chống lãng phí một cách bền vững thì trước hết cần hình thành ý thức tiết kiệm ngay từ trong suy nghĩ và hành vi thường ngày.

Ngoài ra, tại các vùng còn khó khăn, cần lựa chọn các hình thức tuyên truyền gần gũi, phù hợp với văn hóa bản địa, đồng thời phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể và người đứng đầu cộng đồng. Bên cạnh đó, tạo sức lan tỏa từ những hành động thiết thực, cụ thể như tiết kiệm điện, nước, phân loại rác, hay sử dụng đúng mục đích các tài sản công.

Từ thực tiễn nghiên cứu, Tiến sỹ Đoàn Thị Thu Hương đề xuất các địa phương cần có kế hoạch cụ thể gắn với chỉ tiêu tiết kiệm rõ ràng, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư công, sử dụng tài sản nhà nước và vận hành bộ máy. Đối với cộng đồng dân cư, có thể khuyến khích hình thành các câu lạc bộ tiết kiệm, tổ chức các diễn đàn trao đổi kinh nghiệm tiết kiệm điện, nước, thực phẩm…, cùng với đó là các hoạt động cộng đồng như trồng cây xanh, tái chế rác thải, sử dụng năng lượng sạch. Những hành động này không chỉ góp phần giảm chi phí sinh hoạt mà còn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Xây dựng văn hóa tiết kiệm trong toàn xã hội

Phân tích thêm về chiều sâu tư tưởng trong bài viết, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Văn Phúc, Chủ tịch Hội đồng Khoa học, Viện Kinh tế và Pháp luật Quốc tế (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) đặc biệt tâm đắc với vấn đề “xây dựng văn hóa tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành tự giác, tự nguyện, cơm ăn nước uống, áo mặc hằng ngày."

Theo Phó Giáo sư Vũ Văn Phúc, đây là định hướng căn cốt để chuyển từ tư duy nhiệm vụ sang hành vi văn hóa, từ khẩu hiệu chính trị thành chuẩn mực xã hội.

Phó Giáo sư Vũ Văn Phúc cho rằng thực hành tiết kiệm ở nhiều nơi hiện vẫn mang tính hình thức, chưa thực sự đi sâu vào cuộc sống. Một trong những nguyên nhân chính là do ý thức chưa cao, chưa thấm nhuần trong mỗi cán bộ, đảng viên, người dân. Có những hành vi tưởng nhỏ như bật điều hòa cả ngày khi không sử dụng, đi làm trễ về sớm, làm việc riêng trong giờ hành chính… nhưng thực chất là lãng phí sức người, sức của, thời gian và tài chính quốc gia. Những biểu hiện này cần được nhìn nhận đúng mức và điều chỉnh bằng cả giáo dục lẫn kỷ cương pháp luật.

Để khắc phục tình trạng đó, Phó Giáo sư Vũ Văn Phúc cho rằng trước hết cần luật hóa và quy chuẩn hóa việc thực hành tiết kiệm trong từng cơ quan, tổ chức. Trên cơ sở Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, mỗi đơn vị phải xây dựng quy chế cụ thể, có cơ chế giám sát và xử lý rõ ràng đối với các hành vi lãng phí. Đồng thời, người đứng đầu phải gương mẫu thực hiện và chịu trách nhiệm nếu để xảy ra lãng phí trong đơn vị mình quản lý.

Ngoài hệ thống pháp luật, Phó Giáo sư Vũ Văn Phúc cho rằng cần khởi xướng và duy trì phong trào “Ngày toàn dân thực hành tiết kiệm” nhằm lan tỏa tinh thần tiết kiệm trên cả nước. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; lấy tấm gương của Bác về lối sống giản dị, tiết kiệm, gần dân làm chuẩn mực hành vi. Kịp thời biểu dương những cá nhân, tập thể điển hình, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi gây lãng phí là hai yếu tố cần song hành để tạo hiệu ứng xã hội tích cực.

Phó Giáo sư Vũ Văn Phúc nhấn mạnh vai trò quan trọng của giáo dục gia đình trong việc hình thành nhân cách tiết kiệm cho mỗi người; nếu trẻ em được dạy từ sớm cách sử dụng tiết kiệm các nguồn lực như tài nguyên, điện nước, thời gian và cả tình cảm, thì khi trưởng thành, các em sẽ hình thành thói quen không lãng phí bất kỳ yếu tố nào.

Theo Phó Giáo sư Vũ Văn Phúc, một xã hội văn minh không chỉ được đo bằng mức độ giàu có về vật chất mà còn được đánh giá qua ý thức trách nhiệm trong quản lý chi tiêu, sử dụng tài nguyên, tiết kiệm năng lượng và thời gian làm việc hiệu quả. Đây cũng chính là thông điệp mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ trong bài viết và là điều mà mỗi người cần tự soi lại trong hành động của chính mình./.

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/