Hoa hậu Thùy Tiên, Quang Linh Vlog, Hằng du mục trong một phiên livestream bán kẹo rau củ Kera. (Ảnh chụp màn hình)

Lợi dụng sức ảnh hưởng của “mác” người nổi tiếng, thời gian qua rất nhiều phát ngôn thiếu chuẩn mực, thậm chí dùng hình ảnh cá nhân để trục lợi từ quảng cáo “lố,” quảng cáo sai sự thật trên không gian mạng. Thực tế này đã và đang trở thành “vấn nạn” gây nhiều bức xúc trong cộng đồng.

Đáng nói là, mặc dù rõ ràng vi phạm bộ quy tắc ứng xử nhưng thực tế các cơ quan chức năng lại đang thiếu chế tài, thiếu công cụ quản lý là luật để có thể mạnh tay răn đe các trường hợp sai phạm. Những “lỗ hổng” trong luật, nghị định liệu sẽ được “lấp đầy” thế nào trong thời gian tới?

Hồi chuông cảnh tỉnh tới các nghệ sỹ

Vừa qua, những sai phạm liên quan tới Quang Linh Vlog, Hằng du mục, Hoa hậu Thùy Tiên, biên tập viên Quang Minh, Vân Hugo... đã làm nhức nhối dư luận.

Trước những ảnh hưởng tiêu cực mà những người nổi tiếng kể trên gây ra, có nhiều ý kiến cho rằng, để không ảnh hưởng tới cộng đồng họ cần phải được nghiêm trị, thậm chí là “phong sát” để làm gương răn đe.

Tại họp báo thường kỳ quý 1 năm 2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa diễn ra chiều nay, ngày 21/4, Cục Trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, ông Lê Quang Tự Do, cho biết trước đây Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ) đã xây dựng bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng ban hành. Tuy nhiên, quy tắc thì không có tính bắt buộc và không kèm theo chế tài.

Do đó, Bộ Thông tin Truyền thông đã thể chế một số nội dung trong bộ quy tắc ứng xử thành một số quy định trong Nghị định số 147/2024/NĐ-CP về Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng. Bộ cũng đã đề xuất thể chế hóa một số nội dung của bộ quy tắc ứng xử vào dự thảo Luật Quảng cáo sửa đổi trình Quốc hội ban hành vào tháng Năm tới; tiếp tục thể chế hóa một số nội dung trong quy tắc ứng xử này trong Nghị định 144 sửa đổi, quy định hoạt động nghệ thuật biểu diễn.

Quang Linh Vlogs (ngoài cùng bên trái) cùng Thùy Tiên tham gia một chuyến thiện nguyện tại Đắk Lắk hồi tháng 1/2025. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

“Cuối năm 2024, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quy chế hạn chế sự xuất hiện hình ảnh người nổi tiếng vi phạm quy tắc ứng xử trên báo chí, trên sân khấu biểu diễn, trên không gian mạng. Tuy nhiên, mấy tháng đầu năm nay chưa triển khai được trường hợp nào; nhưng dự kiến trong tương lai gần sẽ làm thí điểm một vài trường hợp và rất có thể là nghệ sỹ liên quan quảng cáo sai sự thật,” ông Tự Do cho hay.

Lãnh đạo Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử cho rằng nghệ sỹ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật, quảng cáo sai sự thật thì cũng phải chịu xử phạt theo quy định của pháp luật như mọi công dân khác.

Theo Cục trưởng Lê Quang Tự Do, trong quá trình xử lý các nghệ sỹ, KOLs khi làm việc với Cục thì nhận thức về quảng cáo của họ rất yếu. Họ nhận hợp đồng quảng cáo vô tội vạ, không quan tâm nội dung đưa cho có đúng không, rất dễ dẫn đến vi phạm pháp luật…

Một số nghệ sỹ còn dựa trên kinh nghiệm cá nhân để quảng cáo và khẳng định điều đó đúng cho tất cả mọi người, dẫn đến những thông tin sai lệch. Nghệ sỹ thường hợp tác với các công ty sản xuất và được trả công bằng cổ phần, cổ phiếu hoặc rót vốn. Khi đó, họ vô tình trở thành đồng sản xuất và có thể phải chịu trách nhiệm hình sự nếu sản phẩm bị kết luận là hàng giả…

Trường hợp đáng tiếc nhất có lẽ là Quang Linh Vlog. “Chúng tôi thật sự đau lòng. Nếu Quang Linh hiểu biết pháp luật tốt hơn đã tránh được hậu quả đáng tiếc như vậy. Đây cũng là hồi chuông cảnh tỉnh tới các nghệ sỹ,” Cục trưởng Lê Quang Tự Do nói.

Lời xin lỗi là chưa đủ

Trước “vấn nạn” người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Xuân Bắc nhấn mạnh, bất kỳ công dân nào có hành vi quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả… đều chịu trách nhiệm trước pháp luật, không chỉ riêng những người nổi tiếng.

Hiện đã có Nghị định 38/CP quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, quy định rõ ràng về các hành vi vi phạm và mức độ xử phạt tương ứng. Vì thế, ông Xuân Bắc cho rằng nghệ sỹ, người nổi tiếng phải tuân thủ các quy định pháp luật như mọi công dân khác, không được phép lạm dụng danh tiếng của mình. Đồng thời cần có ý thức và trách nhiệm cao trong các hoạt động truyền thông, quảng cáo để tránh gây ảnh hưởng xấu đến công chúng.

Biên tập viên Quang Minh và Vân Hugo với hình ảnh quảng cáo sữa Hiup.

Phó Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, bà Nguyễn Thị Thanh Huyền cho biết đơn vị này này đã phối hợp kiểm tra xác minh xử lý quảng cáo vi phạm của biên tập viên Quang Minh và Vân Hugo quảng cáo sữa Hiup. Trong quá trình xác minh, cơ quan chức năng xác định hai cá nhân trên có hành vi quảng cáo không đúng với các nội dung về sản phẩm đã được nhà sản xuất công bố với các cơ quan chức năng ngành y tế.

Biên tập viên Quang Minh và Vân Hugo đã mắc lỗi quảng cáo lố, quảng cáo không phù hợp với tài liệu mà các nhãn hàng đã cung cấp tới cơ quan chức năng. “Ví dụ, Vân Hugo quảng cáo uống sữa Hiup kiên trì trong vòng 3-6 tháng thì sẽ tăng 3-5cm chiều cao. Nhưng cơ quan chức năng xác định không có tài liệu nào nhãn hàng gửi kèm chứng minh điều đó,” bà Thanh Huyền cho biết. Còn trường hợp biên tập viên Quang Minh thì quảng cáo không đúng các thành phần trong sữa Hiup mà nhà sản xuất công bố.

Phó Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, bà Nguyễn Thị Thanh Huyền. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

“Đây là vi phạm khá phổ biến. Sau buổi làm việc ngày 18/4, Cục đã lập biên bản xử lý và phạt biên tập viên Quang Minh là 37,5 triệu đồng vì hành vi quảng cáo không phù hợp với một trong các tài liệu theo quy định vi phạm tại điểm a, khoản 2, điều 52 của Nghị định 38, và quảng cáo sử dụng tên vi phạm quy định tại điểm a, khoản 4, điều 52 Nghị định 38. Với Vân Hugo, vi phạm quy định quảng cáo gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng của sản phẩm, vi phạm khoản 5, điều 34, Nghị định 38, dự kiến mức phạt 70 triệu đồng,” bà Thanh Huyền nói.

Theo lãnh đạo Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, qua làm việc với các trường hợp vi phạm quảng cáo trên mạng xã hội, Cục này nhận thấy vi phạm phổ biến nhất là quảng cáo vượt quá công dụng, gây nhầm lẫn về chất lượng sản phẩm.

Mặc dù, những “người trong cuộc” đã công khai xin lỗi trên các phương tiện truyền thông, song ông Lê Quang Tự Do cho rằng trong thời đại số, nghệ sỹ, người nổi tiếng không thể viện lý do “không biết luật” để bao biện cho hành vi vi phạm.

Việc xin lỗi là cần thiết, nhưng “xin lỗi suông thì chưa đủ.” Theo ông Tự Do, người vi phạm cần chủ động khắc phục hậu quả theo hai hình thức và cần thực hiện đồng thời, đó là tự giác sửa sai và nghiêm chỉnh chấp hành các hình thức xử phạt của pháp luật và cam kết không tái phạm.

Đặc biệt, các nghệ sỹ được khuyến nghị cần chủ động học hỏi, tham khảo quy định pháp luật trước khi ký hợp đồng quảng cáo; không thể vì vài phút ghi hình, một vài dòng trạng thái trên mạng xã hội mà đánh đổi uy tín cá nhân, lòng tin công chúng và đối mặt với hậu quả pháp lý./.

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/